Vanaf het moment dat La Plume Media het levenslicht zag – deze maand op de kop af 15 jaar geleden – zie ik ons als een partner van onze klanten, niet als een leverancier.

Gemeente Leiden heeft besloten om een intentieovereenkomst aan te gaan met Jobo Vastgoed B.V. voor de herontwikkeling van Pesthuislaan 8. Dit besluit markeert een belangrijke stap in de revitalisering van het gebied en is een positieve ontwikkeling voor zowel de lokale gemeenschap als de betrokken partijen. 

Ik worstel met het fenomeen duurzaamheid. Wanneer ben ik nu duurzaam bezig? Ik speur het internet af en lees over verantwoord omgaan met afval, het reduceren van stikstofuitstoot en gasloos ondernemen. Elektrisch rijden, warmtepompen, zonnepanelen, allemaal goed. Ook ik doe die investeringen. Maar is dat toereikend om mezelf duurzaam te mogen noemen?

Al 40 jaar beweegt Ron van der Kooij zich in de wereld van commercieel onroerend goed. Nu is het tijd om naar de toekomst te kijken. Zijn zoon Derek zal binnenkort als partner toetreden om Van der Kooij Makelaars & Vastgoedadviseurs straks voort te zetten.

Als het gaat om duurzaamheid, is het als individu met de beste bedoelingen onmogelijk om consequent te zijn. Zelfs diehard klimaatactivisten boeken wel eens een vlucht of pakken de auto om ergens te gaan demonstreren. Grote problemen zoals klimaatverandering kunnen dan ook helemaal niet op individueel niveau worden opgelost. Daar is een eenduidige, internationale (politieke) aanpak voor nodig. Zolang die er niet is, moeten we accepteren dat iedereen het op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo doet. Mensen zijn niet perfect en niemand is heilig. Laten we daarom elkaar niet steeds de maat nemen.

Dat er zero-emissiezones in Leiden gaan komen, kan Sander Klinkhamer van Van Diemen Sloop- werken nog wel begrijpen. Het is immers ook Europees beleid. “De zero-emissiezones worden er per 2025 doorheen geduwd. Dat gaat echt problemen opleveren. Niet alleen voor ons, maar voor alle ondernemers die verplicht worden om uitsluitend met zero-emissie voertuigen de stad in te komen.”

De Leidse economie heeft de afgelopen jaren, ondanks flinke klappen, heel wat veerkracht getoond. Helaas zien we dat de hoge prijzen, de economisch onzekere situatie en personeelskrapte het verdienvermogen onder druk zetten. Daarnaast worden er grote investeringen en innovaties verwacht, zoals voor de verduurzamingsopgave. Ondernemend Leiden zet zich in voor een lokaal stimuleringspakket voor ondernemers, om ondernemers te helpen bij de stappen die gezet moeten worden voor ‘de economie van morgen’. Hiervoor brengt Ondernemend Leiden politieke actoren, ondernemers en experts maandelijks samen om te praten over de uitdagingen en kansen die zij zien en de ondersteuning die daarvoor (nodig) is. In 2023 is dit samenbrengen gebeurd middels podcastopnames omdat “door het bespreekbaar maken van het onderwerp onderling begrip ontstaat”, aldus presentator Rudo Slappendel. “Ondernemers voelen zich hierdoor meer gehoord door de gemeente.’’

Stap voor stap maakt Leiden ruimte voor een leefbare, groene en economisch gezonde binnenstad. Vanaf 1 januari 2025 is de Leidse binnenstad voor een groot deel vrij van vervuilende vrachtauto’s, bestelbusjes en ander gemotoriseerd goederenvervoer. Er geldt nog een overgangsperiode tot 1 januari 2030. Vraag Leidse ondernemers naar de plannen voor Zero Emissie Stadslogistiek (ZES) en de reacties zijn uiteenlopend. Een deel van de ondernemers is zich aan het voorbereiden op de invoering en een deel is van mening dat de omslag te duur, te snel en te ingewikkeld is. Waarom vindt Leiden het toch belangrijk om toe te werken naar een emissievrije binnenstad, en hoe wil zij ondernemers daarbij faciliteren?

In 2022 nam Van Dorp Leiden een belangrijke beslissing. Er werd namelijk afscheid genomen van het installatiewerk bij particulieren. “Dat was voor ons een relatief kleine groep”, legt Wilco Qualm, vestigingsleider bij Van Dorp Leiden, uit. “Particuliere klanten vragen nu eenmaal een andere werkwijze en aanpak. Dat stond een verdere ontwikkeling van ons bedrijf in de weg. Wij kunnen ons nu volledig focussen op de zakelijke markt.”

Voor zover ik het kan overzien, is ondernemen bijna per definitie iets goeds doen, zeker in het MKB. Of het nou een lekkerder stukje kaas maken is, een veiliger oplossing bieden in de bouw, het ontzorgen bij een technisch probleem of het adviseren in de strijd tegen excessieve belastingheffing, onder- nemers verbeteren onze wereld. Soms geldt dat ook voor het grootbedrijf, maar daar is het ‘goeddoen’ toch vaak losgezongen van de wens om geld te verdienen en lijkt het meer op ‘greenwashing’.

Hoewel KOERS Leiden heel wat meer doet dan scholen verbouwen, is deze activiteit zo langzamerhand een soort specialiteit geworden. Een specialiteit die, behalve het nodige vakmanschap, vooral ook een bepaalde werkhouding vergt. We spreken erover met teammanager Tom Onderwater, projectleider Jaco van Tol van KOERS Leiden en met Loes Kellendonk, een architect met wie op dit terrein veel wordt samengewerkt en die al net zo thuis is in het onderwijs als de mannen van KOERS.

Ze zijn allang begonnen bij Wolfslag in Leiden, ver voor duurzaamheid een doordrongen feit werd. Dit familiebedrijf begon in de jaren 30 met een boekbinderij. Ze zijn uitgegroeid tot een betrouwbaar kantoor-interieurspecialist en hebben de bewustwording van milieu en klimaat al behoorlijk ver doorgevoerd in hun bedrijfsvoering.

Als aannemer op zee installeert en verwijdert Heerema Marine Contractors offshore constructies, bedoeld om bedrijfsleven, industrie of huishoudens van energie te voorzien. “Dat was zestig jaar geleden al zo en is vandaag de dag nog steeds het geval. Het doel is niet veranderd, de manier waarop wel, mede door de energietransitie”, aldus Meike Kolthof, manager Sustainability. “Het gaat nu bijvoorbeeld ook om installaties van windparkfunderingen. Duurzaamheid is een integraal onderdeel van onze identiteit en is geïntegreerd in alles wat we doen.”

Leds Light The World (LLTW) bestaat sinds 2008 met als doel het verduurzamen van bedrijfsverlichting. In het begin leverde het in Leiden gevestigde bedrijf ledverlichting aan eindklanten. Zelf namen ze de installatie voor hun rekening, omdat mensen eerst bewijzen willen zien van hun kunnen. Al snel kreeg LLTW een groothandelsfunctie.

Vroeg of laat krijgen alle ondernemers met verduurzaming te maken, of dit nu is ingegeven door hun eigen missie, door de steeds strengere wet- en regelgeving of door financiële consequenties. Opdrachtgevers willen inzicht in de duurzaamheidsprestaties van hun ketenleveranciers en ook klanten en potentiële werknemers stellen vaker kritische vragen. Dus ja, reden genoeg om serieus werk te maken van een duurzame, toekomstbestendige koers voor het bedrijf. Maar waar te beginnen? Grant Thornton zag steeds meer ondernemers worstelen met die vraag en kwam met een adequaat antwoord. Het accountancy- en advieskantoor bracht zijn brede duurzaamheidsdienstverlening samen onder de noemer ‘Impact House’. Senior manager en adviseur Annemieke Bos trekt vijf belangrijke lessen uit de vele duurzaamheidstrajecten die zij begeleiden.

Begin juli voegde Dekker Warmond, geïnspireerd door ideeën vanuit Amerika, een nieuw concept toe: Madness Minigolf Experience. Minigolf wordt heel snel geassocieerd met kinderpartijtjes en die zullen er ook zeker komen. “Maar wij willen het veel breder trekken”, stelt Roy Wunderink, directeur van Dekker Warmond. “We proberen alle doelgroepen te bereiken.”

Als tiener zag ik in 1989 in Back to the Future II de toekomst van 2015, één generatie verder. Moet lukken om die toekomst goed te voorspellen, zou je denken. Elektrische auto’s, robots, tot zover ging het goed. Maar niks over duurzaamheid. Niemand die voorzag dat in 2023 plastic rietjes verboden zijn, vliegschaamte een woord is en vliegen naar de wintersport sowieso vrij zinloos is omdat er geen sneeuw meer ligt.

Sinds begin 2022 is Michel van Houselt vestigingsmanager van Hedin Automotive Volvo Leiderdorp. Onder zijn bezielende leiding is de Volvo-dealer bezig aan een opmars in de Leidse regio. Daarbij wordt hij geassisteerd door een jong verkoopteam.

Hans van Veen, eigenaar van Autoschade Van Veen in Leiden, mocht als klein jongetje de verfrollers uitspoelen. Zijn vader had namelijk een schildersbedrijf in Wassenaar. Waar Hans veel meer interesse voor had, was de spuiterij van zijn vader aan de Dobbeweg in Voorschoten. Daar werden deuren, meubels en panelen gespoten, maar af en toe ook auto’s. “Het schilderen vond ik helemaal niks. Ik ben lekker bij mijn vader in de spuiterij gaan werken.”

Als adviseurs van het familiebedrijf maken we vele unieke, mooie en soms confronterende situaties van dichtbij mee. Dan besef je waarom het familiebedrijf een hele andere benadering nodig heeft dan een ‘gewone’ onderneming. Het verschil zit vooral in de emotie. De passie, gedrevenheid en trots van familiebedrijven is een groot goed, maar tegelijk ook een valkuil. Wie kent niet de voorbeelden van hechte families die na een ‘zakelijk’ geschil niets meer met elkaar te maken willen hebben.

In het beleidsakkoord ‘Samen leven in Leiden’ 2022-2026 komt de ambitie van het college om te zorgen dat Leiden een leefbare stad blijft nadrukkelijk naar voren. “Dit is de hoofd- gedachte bij alle projecten en het beleid dat we uitvoeren”, stelt Ashley North, wethouder Klimaat, Mobiliteit en Financiën in Leiden. “Het is daarbij belangrijk om te zorgen dat we het samen doen, gemeente, inwoners en ondernemers.”

Dat is de pakkende titel van het kinderboek dat ik in mijn jeugd met veel plezier heb gelezen. Het speelt zich af net voor de belegering door de Spanjaarden van onze stad Leiden. Inmiddels hebben we de bevrijding weer zeer feestelijk gevierd.

In een volledig duurzaam pand, ingericht op groei en midden in het nieuwe zakencentrum rond de Lammenschansweg in Leiden is sinds kort een kantoor van Handelsbanken gevestigd. “Onze vestiging is vanuit Alphen aan den Rijn hiernaartoe verhuisd en tegelijkertijd omgedoopt tot kantoor Leiden”, vertelt kantoordirecteur Gelte Olijve. “Vanuit dit pand in Leiden kunnen we beter voldoen aan de behoeften van onze klanten. De ligging is gunstig ten opzichte van de stad en uitvalswegen naar de rest van ons werkgebied: van Katwijk, De Zilk tot aan Gouda.”

PKF Wallast, HLB Witlox Van den Boomen en Koenen en Co gaan de krachten bundelen. Samen worden zij een geheel nieuwe, toonaangevende speler in de accountancysector in de Randstad, Noord-Brabant en Limburg. Met de combinatie beogen de kantoren uitdagingen in de markt het hoofd te bieden, onder andere op het gebied van compliance, kwaliteit en ESG (Environmental, Social en Governance). Dirk Dirkmaat (accountant) en Elmer van Lienen (fiscalist) vertellen over hun rol omtrent ESG en de daaraan gelieerde rapportageplicht die ondernemingen vanaf 2025 te wachten staat. “Het is ingewikkelde materie. En dat kan verlammend werken. Maar afwachten en niets doen is het slechtste wat je nu als onderneming kunt besluiten,” vindt Elmer.