Deze uitspraak geeft me een beetje de kriebels. Waarom? Als eerste door het woordje ‘personeel’. Dat doet mij te veel denken aan afstand, eenrichtingsverkeer.
In gedachten zie ik een wat norse man in een zwart pak op een keukentrapje staan. Uittorenend, hoog boven zijn troepen, mega- foon in de hand, barse bevelen roepend naar zijn personeel. Mijn jeuk wordt veroorzaakt door het eenzijdige ‘baasperspectief’. Moeten voor een succesvol team niet spelers èn coach goud waard zijn?
Goede collega’s zijn goud waard klinkt daarom al beter, maar dekt niet de lading van de werkelijkheid van vandaag de dag. Want wat als je collega een robot is? Het woord robot duikt voor het eerst op in R.U.R. (Rossum’s Universele Robots), een toneelstuk van Karel Capek uit 1920. Het komt van het Tsjechische ‘robota’, vrij vertaald slavenarbeid. ‘Robotnik’ is het woord voor lijfeigene. De robots in het stuk van Capek waren mensachtige wezens, die de heersende klasse van de mens zouden uitroeien. Een kritisch commentaar op het opkomende Nazisme in die tijd.
Terug naar 2019. Lesley Laenen, voorman van de lasafdeling bij VDL containersystemen in Hapert, kijkt met plaatsvervangende trots naar zijn collega lasrobots. In Intermediair zegt hij: “Een robot last beter dan een mens. Preciezer en efficiënter en met een hogere productiviteit.” Fantastisch natuurlijk, een collega die lekker doorwerkt als jij naar huis gaat om te eten en te slapen. Maar hoe is het als je collega niet met je praat? Die je niet kan vragen hoe het weekend was? In Nederlandse fabrieken waren er in 2017 ruim 11.000 robots aan het werk, zo’n 155 per 10.000 werknemers. En dit aantal ‘niet- pratende’ collega’s neemt elk jaar fors toe.
We kunnen er dus maar beter aan wennen dat we meer en meer robotcollega’s krijgen. Een groot deel van werkend Nederland (42%) ziet grote tijdswinst ontstaan door robotisering en kunstmatige intelligentie, blijkt uit een onderzoek in een HR-blad. Bij één op de drie werknemers is een robotcollega welkom. Daar staat tegenover dat bijna een derde van werkend Nederland robots als concurrentie ziet. Zij zijn bang hun baan te verliezen.
Die angst is begrijpelijk, maar nergens voor nodig als het ons maar lukt om onze creatieve en probleemoplossende kwaliteiten aan te boren. Je wordt immers pas door een robot vervangen als je er zelf één bent. Daarom is goed kunnen omgaan met verandering in onze snel automatiserende en robotiserende wereld belangrijker dan ooit. En ja, daar is de één beter in dan de ander. Maar we kunnen het allemaal, vanuit een open en nieuwsgierige blik. En niet te vergeten samen met je collega’s die vragen hoe je weekend was. Plus die coachende “baas” die je stimuleert om te blijven leren. Goed personeel is goud waard? Nee, een goed team is goud waard, in een gezonde mix van unieke mensen en onvermoeibare robots.
Jeanet van Antwerpen (1967) is economisch geograaf. Geboren in Middelharnis op het mooie eiland Goeree- Overflakkee. Als directeur van Schiphol Area Development Company (SADC), werkt zij via de ontwikkeling van state- of-the art business parks aan een sterkere regio.
